Jungiaanse psychologie

Goed aanpassen is een kunst

Ten opzichte van de buitenwereld moeten we ons goed kunnen aanpassen. Dat is nodig omdat de mens een sociaal dier is en behoefte heeft aan een gevoel van veiligheid en geborgenheid in de groep en erkenning door de ander of de groep. We leren al vroeg te voldoen aan de verwachtingen van familie, scholing, cultuur, religie, vrienden en werkgever. Zo houden we het risico van buitensluiting zo klein mogelijk. Slagen we erin om te voldoen aan “zoals het hoort”, dan horen we erbij. Carl Jung, de Zwitserse psychiater noemde dit de ontwikkeling van de “Persona“, ofwel “masker”.

Wat als het doorschiet?

Als deze aanpassing doorschiet kan het een persoonlijke disbalans veroorzaken. Dan wordt de “Schaduw”-kant, de keerzijde van overmatig aanpassen voelbaar. Het masker voldoet niet. Dit kan gaan leiden tot verlies van vertrouwen, onzekerheid, angst, verlies van energie en stress. Er treedt mentale en fysieke verkramping op. Met alleen het onbewust aangeleerde aanpassingsvermogen heb je jezelf nog niet goed leren kennen en tot uitdrukking leren brengen. Je voelt je mogelijk zelfs afgescheiden van je zelf. De Schaduw dwingt je zo bewust op zoek te gaan naar je zelf en naar wie je werkelijk bent.

Integratie tot een gezond en energiek zelf

Jung heeft het integreren van de ‘Persona’ met de ‘Schaduw’, het Individuatie-proces genoemd. ‘Uit de schaduw’ komt het potentieel van een bewust ‘Zelf’ én van de aangeleerde conditioneringen steeds meer tevoorschijn, wat het ‘ik’ de mogelijkheid biedt, om bewust eerlijke eigen keuzes te kunnen maken. Er is moed voor nodig om je eigen weg te gaan. Ook als dat mogelijke afkeuring door de ander tot gevolg heeft. Zo bouw je kracht op en leer je omgaan met moeilijke omstandigheden. Deze mens neemt ruimte voor zichzelf als zelfstandig persoon, maar heeft ook gevoel voor de ánder. In een echt contact stelt hij zich actief en bewust open maar kan ook een grens stellen en nee zeggen.

Verantwoordelijkheid

Er is besef van eigenwaarde en waarde van de ander. In een empathisch contact en met gezonde besluitvaardigheid kan hij onder gunstige en ongunstige omstandigheden blijven voelen, denken en handelen. ‘Zelfstándig’ wordt dan letterlijk ‘stevig gegrond op je eigen benen staan in een ontspannen lichaam’, met balans tussen je binnenwereld en de buitenwereld, ook onder druk.